Càng ngày, tần số từ “crazy” (điên), “irrational'(vô lý) và “unstable” (tâm thần bất định) “trò hề kỳ quái” (bizarre antics), “unprediteble” (bốc đồng), “meltdown” (suy sụp tinh thần) mà truyền thông Mỹ dành cho Tổng thống Donald Trump càng cao lên mà mới nhất là vụ tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Khối thất cường 2019 (G7 Summit).
Ông Trump có bị điên, bị khùng thật hay không?
Và nếu tổng thống bị như vậy, nước Mỹ sẽ làm gì với ông ta
Khi tổng thống bị khùng?
Phàm làm người thì bất cứ lúc nào chúng ta cũng bị đổ bệnh cả, tổng thống Mỹ cũng không phải là ngoại lệ. Hiến pháp Mỹ có Tu chính án 25 (25th Amendment) để quy định cách ứng xử.
Lúc này Phó Tổng thống và đa số thành viên nội các sẽ phải đệ trình cho Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện bản tường trình rằng Tổng thống đương nhiệm không có khả năng sức khỏe để gánh vác quyền hạn và trọng trách của nhiệm sở, Phó Tổng thống sẽ ngay lập tức nắm quyền với tư cách Quyền Tổng thống.
Theo Tu chính án này thì chỉ có hành pháp mới có quyền đề nghị tổng thống từ chức: Phó Tổng thống và đa số nội các đề nghị.
Trường hợp tổng thống nhất định ngồi lỳ, không từ chức, Quốc hội sẽ vào cuộc và sẽ bãi chức tổng thống khi đạt được 2 phần 3 số phiếu. Mặt khác, Quốc hội cũng có thể đề nghị bãi chức tổng thống bằng bằng cách thành lập một ủy ban để xem xét năng lực của tổng thống. Ủy ban này là tập hợp toàn bộ các cựu tổng thống và phó tổng thống.
Trong lịch sử Mỹ thì Tu chính án thứ 25 chỉ mới được áp dụng hai lần, mỗi lần kéo dài vài giờ đồng hồ khi các Tổng thống Ronald Reagan và George W. Bush bị giải phẫu. Ngoài ra, cuối nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Ronald Reagan từng bị nghi mắc chứng mất trí nhớ và nội các của ông từng đề cập đến biện pháp này nhưng cuối cùng đã không áp dụng.
Xa hơn chứng mất trí nhớ là chứng tâm thần. Có lẽ những nhà soạn hiến pháp đầu tiên của nước Mỹ chỉ tính đến bệnh thể chất mà không đề cập đến chứng bệnh này. Có vẻ như họ suy nghĩ rằng để làm được tổng thống, một công dân Mỹ phải trải qua một quá trình chọn lọc gắt gao, do đó những kẻ có tình trạng tâm thần bất ổn sẽ bị loại từ đầu, khó mà ngồi vào ghế này.
Theo cách suy nghĩ này thì Tổng thống Mỹ sẽ không có nguy cơ phát khùng và lên cơn điên thế nhưng thực tế cho thấy ông Trump đã liên tục lên cơn như vậy. Ngay từ tháng Tư năm 2017, Dân biểu Earl Blumenauer thuộc đảng Dân Chủ Mỹ đã yêu cầu bổ sung yếu tố “sức khỏe tâm thần” và Tu chính án 25.
Theo dân biểu này thì Tu chính án 25 chỉ đề cập đến tình trạng khỏe thể chất của tổng thống mà không đề cập gì đến tình trạng tâm thần của ông ta. Phát biểu khi công bố dự luật này vào ngày 19.4.2017, ông Blumenauer tuyên bố: “Nếu quý vị có một vị tổng thống mắc bệnh hoang tưởng hay bức hại cuồng thì Tu chính án thứ 25 không thể nào áp dụng được. Nếu phó tổng thống và các thành viên nội các rắp ranh sử dụng Tu chính án 25 thì tổng thống có thể tấn công phủ đầu bằng cách giải tán nội các.”
Lúc đó ông Blumenauer cũng cho biết mối lo lắng lớn nhất của ông với hành vi của ông Trump là trò sử dụng tin giả. Thí dụ thông tin về ngày nhậm chức của mình, cho biết số công chúng tụ tập đông nhất trong lịch sử và là một ngày nắng đẹp, trong khi thực tế thì không được như vậy, thậm chí còn bị trời mưa!
Dân biểu Blumenauer cho hay ông vẫn chưa thể đoan chắc rằng những “trò hề kỳ quái” (bizarre antics) của ông Trump có phải là một màn kịch hay không, tuy nhiên trong những cuộc trao đổi với người khác, ai cũng nhận rằng có yếu tổ “bệnh lý” (clinical) nào đó đang thúc đẩy hành vi của ông ta.
Thực ra, ý định loại bỏ ông Trump đã được giới tinh hoa Mỹ nghĩ đến ngay từ khi ông ta đắc cử và tình trạng “bệnh lý tâm thần” của ông Trump thì đã được đề cập ngay từ lúc ông ta thắng thế trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng Hòa. Lúc đó những cây bút uy tín ở Mỹ đã viết về những lệch lạc thấy rõ trong tâm thần của ông Trump: triệu chứng hưng phấn tự tôn, bốc đồng, tăng động bột phát.
Đầu tháng Ba năm 2017 Hiệp hội Tâm thần học Mỹ đã gửi cho Quốc hội Mỹ bản tỉnh cầu, đòi hỏi phải xác định tình trạng tâm thần của những người “không thực hiện thủ tục chẩn đoán về căn bệnh này”. Bản thỉnh cầu thu thập hơn 30,000 chữ ký của các chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần, kêu gọi bãi miễn Trump khỏi chức vụ, dựa trên cơ sở là thần kinh-tâm lý của ông Trump không ổn định.
Và một ông Trump tâm thần bất định
Hôm thứ Năm tuần qua (17.10.2019), ngay giữa tâm bão của chiến dịch luận tội do đảng Dân Chủ tiến hành, Tòa Bạch ốc lại công bố quyết định tổ chức G7 Summit vào tháng Sáu năm tới ngay tại cơ sở kinh doanh của mình ở tiểu bang Florida, khu nghỉ mát Trump National Doral.
Cho dù việc tổ chức tại đây hoàn toàn miễn phí thì đó vẫn là một chiêu quảng cáo vĩ đại mà không nhà đầu tư nào có thể làm được, dù bỏ ra tiền tỷ! Do đó một kẻ kém thông minh nhất cũng hiểu ngay rằng quyết định “dĩ tư vi công” này hoàn tòan cấu thành yếu tố “xung đột lợi ích”, do đó có thể là một yếu tố để đưa ông Trump ra luận tội.
Thoạt đầu có nhà bình luận cho rằng đây là nước cờ cao của ông Trump.
Thứ nhất là ông ta muốn đánh lạc hướng dư luận và làm đảng Dân Chủ rối trí: nhiều “tội” vặt như vậy thì sẽ làm Dân Chủ xao nhãng đi tội lớn, đang làm khổ ông ta với cuộc luận tội “Ukraingate”.
Thứ hai, Trump muốn thánh thức đảng Cộng Hòa của mình, trước những ý kiến đó đây: hãy hạ bệ ông ta vì “không thích hợp” (does not fit) với vai trò tổng thống. Nếu Trump bị loại bỏ thì Phó tổng thống Mike Pence sẽ lên thay. Ông này lại là chính trị gia ít ồn ào và an toàn hơn là ông Trump đối với cả hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ!
Đó là chiến thuật “cùi không sợ lỡ”: tao như vậy đó, bọn bay làm gì ta nào.
Về ý thứ nhất thì cho đến nay đảng Dân Chủ vẫn gắn chặt với đề tài luận tội đầu tiên trong khi một vài chính trị gia đảng này vẫn khai thác diễn biến này để diễn tả Trump như một nhà lãnh đạo không đáng tin. Ngày 18-10 Thượng nghị sĩ Dân chủ Richard Blumenthal trình ra một đạo luật để ngăn cản kế hoạch tổ chức, yêu cầu xới tung tất cả các tài liệu để chứng minh rằng khu nghỉ mát Doral đã được lựa chọn một cách công bằng. TNS Blumenthal tuyên bố: “Những người cha lập quốc của chúng ta đang trăn trở trong mộ phần của mình. Quốc hội phải hành động để ngăn chặn sự lạm dụng quyền lực và tham nhũng của ông ta lại ngay lập tức”
Trong một tuyên bố cùng ngày, Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện Jerrold Nadler – một người có mâu thuẫn hàng chục năm với ông Trump, đã gọi việc tổ chức G7 tại Doral “là một trong những ví dụ trơ trẽn nhất cho sự tham nhũng của tổng thống” và tuyên bố sẽ điều tra các vấn đề liên quan.
Vế ý thứ hai thì có vẻ như ông Trump đã tính toán sai vì phản ứng của nhiều đảng viên Cộng Hòa. Nhiều nghị sĩ tuyên bố rằng quyết định trên của ông Trump đã “vượt qua làn ranh giới hạn” và họ không thể nào biện hộ cho ông ta. Những đảng viên Cộng Hoà đã càng ngày càng chán ngán ông ta, tỷ lệ ủng hộ việc luận tội ngày càng cao, ý kiến chỉ trích ông ta ngày càng ầm ĩ và rõ ràng cái gọi là “nước cờ cao” này đã thành nước cờ tồi, một nước cờ khùng, thậm chí chẳng có gì đáng gọi là “nước cờ” trong đó mà chỉ là một ý tưởng bốc đồng, thay đổi xoành xoạch.
Quả nhiên, sau đó Trump lại thay đổi. Hôm Chủ Nhật (20.10.2019) Trump lại tuyên bố hủy bỏ kế hoạch tổ chức G7 Summot ở resort của mình.
Quyết định hủy bỏ này được công bố với một phong cách rất…. Trump báo trên Twitter cá nhân. Theo đó ông ta chỉ muốn làm một điều tố cho nước Mỹ nhưng lại bị gièm pha: “Tôi đã nghĩ rằng tôi đang làm một điều tuyệt vời cho đất nước khi tổ chức G7 ở khu nghỉ mát Doral. Nó rộng thênh thang, nằm cạnh sân bay quốc tế, có phòng khiêu vũ và phòng họp cực lớn, mỗi đoàn có thể ở thoái mái trong 50 hay thậm chí 70 unit. Tôi cũng đã tuyên bố rằng tôi sẵn sàng tổ chức ở Doral không vì lợi nhuận, nghĩa là nước Mỹ sẽ không tốn đồng nào. Ấy vậy mà đám truyền thông thù địch tôi và phe Dân chủ đồng lõa lại bắt đầu phát điên lên như thường lệ.
Do đó, với sự điên loạn và thù ghét không thể hiểu được của họ, khu nghỉ mát Doral sẽ không trở thành nơi tổ chức thượng đỉnh G7 nữa”.
Nhưng những lời này càng khiến các chính trị gia Công Hòa ngao ngán hơn, sau một thời gian dài mệt mỏi và bực bội vì những hành vi bất cẩn và bốc đồng của ông ta. Các vụ tai tiếng và tin xấu mỗi ngày mỗi bung ra từ Tòa Bạch Ốc, và mỗi ngày mỗi nặng hơn, xấu hơn, nói một cách nôm na là sự “bất ổn tâm thần” của ông Trump đã đạt tầm cỡ liên bang, quốc tế.
Tầm cỡ liên bang
Đó là vụ đốp chát giữa ông Trump và Chủ tịch Hạ việc Nacy Pelosi thuộc đảng Dân Chủ, liên quan đến việc ông Trump bất thần ra lệnh rút quân khỏi Syria.
Ai cũng biết đó là một quyết định cực kỳ ngu xuẩn về quân sự và ngoại giao, được tính toán theo lối con buôn, đã gây nên những chỉ trích dữ dội từ ngay các nghị sĩ đảng Cộng Hoà và các đồng minh. Với quyết định này thì ông ông Trump đã dâng một “món quà chiến lược” cho Nga và Iran, làm mất thế đứng và tư thế đàm phán của Mỹ tại khu vực, đã tạo cơ hội cho IS sống lại và cuối cùng là phá hoại niềm tin vào nước Mỹ vì từ đây trở về sau đồng minh nào dám bắt tay và tin tưởng.
Hôm thứ Tư (16.10.2019) Hạ viện đã thông qua nghị quyết lên án quyết định của Tổng thống với số phiếu 354-60, trong nghĩa là đến 70% dân biểu Cộng Hòa bỏ phiếu lên án ông Trump.
Ngay hôm sau ông Trump mời các nhà lãnh đạo Hạ Viện đến Toà Bạch Ốc bàn về tình hình Syriam tại đây ông Trump “lên cơn kích động,” và gọi Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi là “chính trị gia hạng ba.”
Bà Pelosi đã đứng dạy, chỉ ngón tay vào mặt phê phán sai lầm chiến lược của ông Trump, và hình ảnh cho thấy các cố vấn của ông Trump lúc này phải xấu hổ cúi đầu, chỉ một mình ông Teump là ngửng mặt, tuy nhiên ông không hề biện hộ cho định của mình mà quay sang công kích cá nhân, đúng kiểu đốp chát của dân bến xe, chợ cá:
- Trump: “Bà chỉ là một chính trị gia” (You’re just a politician.”
- Pelosi: “Thỉnh thoảng tôi lại ước rằng ông là như vậy” (Sometimes I wish you were).
- Trump: “You are a third-grade politician” (Bà chỉ là một chính trị gia hạng ba).
Ngay sau lời này, bà Pelosi cùng hai dân biểu Dân Chủ Khác bỏ ngang cuộc họp bước ra ngoài, sẵn gặp nhóm phóng viên báo chí tập trung tại đây, họ đã tiến hành một họp báo chớp nhoánt, diễn tả lại sự việc và cho rằng ông Turmp đã bị “suy sụp tinh thần” (meltdown).
Tầm cỡ quốc tế
Đó là lá bức thư dở khùng dở điên của ông Trump mà Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã thẳng tay ném vào sọt rác.
Bị chỉ trích vì phản bội đồng minh, bỏ mặc người Kurd cho quân Thổ tàn sát, ngày 9.10.2019 ông Trump gửi một bức thư tới Tổng thống Erdogan, để kêu gọi ông ta hãy kềm chế. Tuy nhiên lá thư được viết bằng lời lẽ của một người hoàn toàn không có học, không tuân theo quy tắc ngoại giao thông thường với những lời hăm dọa trơ trẽn,
Đầu tiên rất nhiều người không tin đây là sự thật và một thượng nghị sĩ Mỹ cho rằng bức thư này là một trò đùa hay một tin giả. Tuy nhiên chính ông Trump đã xác nhận việc này thì cái đầu tiên mà người ta nghĩ đến là sự bất ổng của con người quyền lực này.
“Kính gửi Tổng thống,
Chúng ta hãy cùng nhau đạt đến một thỏa thuận tốt. Ông sẽ không phải chịu trách nhiệm vì hành động giết hại hàng ngàn người, còn tôi thì không muốn chịu trách nhiệm vì phá hủy nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ – tôi nói được thì sẽ làm được. Tôi tin là ông đã thấy ví dụ của Mục sư Brunson [công dân Mỹ bị Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ năm 2016, khiến Mỹ trừng phạt một số giới chức Thổ Nhĩ Kỳ].
Tôi đã cố hết sức để giải quyết một số vấn đề của ông. Ông đừng làm thế giới phải thất vọng. Ông có thể đạt được một thỏa thuận tuyệt vời. Tướng Mazloum [lãnh đạo lực lượng người Kurd] sẵn sàng đàm phán với ông, và ông ấy cũng sẵn lòng nhượng bộ ông về những điều khoản mà trước đây họ sẽ không bao giờ nhượng bộ. Tôi bí mật đính kèm theo thư này một bản sao bức thư của ông Mazloum mà tôi vừa mới nhận được.
Lịch sử sẽ nhìn nhận ông bằng con mắt tích cực, nếu ông giải quyết mọi việc theo cách đúng đắn và nhân đạo. Nhưng nếu chuyện tốt đẹp không xảy ra, thì lịch sử sẽ mãi nhìn nhận ông là ác quỷ. Đừng làm kẻ cứng đầu. Đừng làm thằng ngốc!
Tôi sẽ gọi cho ông sau.
Trân trọng.”
Nội dung lá thư đã nói lên tất cả về con người Trump, miễn phải bàn thêm.
Vấn đề còn lại là Đảng Cộng Hòa. Liệu đảng này sẽ tiếp tục cắn răng chịu đựng ông tổng thống bốc đồng này hay xem đây như là cơ hội để chứng tỏ sức mạnh của mình, dám nhổ một cái gai độc đang làm xấu xí hình thể mình hay xẻo một tế bào ung thư đang có nguy cơ di căn trên toàn bộ cơ thể mình.
Đảng Cộng Hòa mà làm được điều, khỏi phải cần đến nỗ lực luận tội của Dân Chủ, đảng này sẽ cao hơn đảng Dân Chủ bội phần!
Phạm Đức Đồng Hùng